U noworodków i niemowląt stawy są delikatne i niestabilne ze względu na fizjologiczną niedojrzałość tworzących je struktur. To dotyczy także stawów biodrowych, które stabilizują się i dojrzewają w pierwszym roku życia dziecka. Jednak niektóre maluszki mogą mieć problem z dysplazją stawu biodrowego. Na czym polega ten problem i jak się go diagnozuje? Dowiedz się z Ann!
U około 4% niemowląt w Polsce obserwuje się specyficzny niedorozwój bioder, znany jako dysplazja stawu biodrowego.
Czym jest dysplazja stawów biodrowych?
Prawidłowe ułożenie nóżek noworodka jest kluczowe dla właściwego rozwoju stawu biodrowego, umożliwiając jego stopniowe dojrzewanie. W pierwszym roku życia staw biodrowy u dziecka staje się coraz mocniejszy i bardziej stabilny. Dysplazja stawu biodrowego u noworodków to stan, w którym kości nie rozwijają się prawidłowo. Charakteryzuje się ona zbyt płytką panewką („gniazdem”) na kości biodrowej, w której znajduje się kość udowa.
W miarę jak mięśnie stają się silniejsze i napięcie mięśniowe rośnie, kość udowa może trwale wysunąć się z panewki, co prowadzi do zwichnięcia stawu. To utrudnia dziecku prawidłowe chodzenie. Dlatego kluczowe jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia, zanim niemowlę zacznie raczkować. Nieleczone dziecko będzie utykać, a jego chód będzie przypominał poruszanie się kaczki na lądzie.
Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego najczęściej występuje jednostronnie, choć czasami dotyczy obu bioder. Problem ten częściej rozwija się u dziewczynek niż u chłopców.
Dysplazja stawu biodrowego: ryzyko wystąpienia
Głównym czynnikiem predysponującym do wystąpienia dysplazji stawu biodrowego są uwarunkowania genetyczne. Świadczy o tym między innymi fakt, że deformacja ta występuje znacznie częściej w społeczności europejskiej. Istnieje również duże prawdopodobieństwo dziedziczenia dysplazji z pokolenia na pokolenie.
Na rozwój dysplazji stawu biodrowego ma także wpływ ułożenie dziecka w macicy. Okazuje się, że dzieci ułożone pośladkowo mają większe prawdopodobieństwo wystąpienia deformacji, szczególnie lewego biodra. Dodatkowo, mała ilość miejsca w łonie matki, jak ma to miejsce w przypadku ciąż mnogich czy dużych dzieci, również może przyczynić się do rozwoju dysplazji.
Naukowcy zaobserwowali również istotny wpływ hormonu relaksyny na prawidłowy rozwój stawu biodrowego u dzieci. Niedobór tego hormonu, który odpowiada za elastyczność połączeń stawowych, może prowadzić do zwiększonego ryzyka wystąpienia dysplazji biodrowej.
Poza okresem prenatalnym, prawidłowy rozwój stawów biodrowych zależy także od odpowiedniego noszenia, układania i pielęgnacji dziecka.
Dysplazja stawu biodrowego: objawy
Dysplazja stawu biodrowego może być wykrywana u dzieci jeszcze w szpitalu, gdzie przeprowadza się obowiązkowe badanie bioder. Kolejne kontrole powinny odbywać się w ramach regularnych badań profilaktycznych do 1. roku życia dziecka. W niektórych sytuacjach może się jednak zdarzyć, że problem nie zostanie zauważony w szpitalu i deformacja stanie się widoczna dopiero w późniejszym rozwoju dziecka.
Rodzice mogą zauważyć pewne nieprawidłowości podczas codziennej pielęgnacji, takie jak delikatne przeskakiwanie w stawie biodrowym lub trudności z odchylaniem nóżek dziecka na boki. Wszystkie te symptomy powinny być natychmiast zgłoszone pediatrze. Wczesna diagnoza i interwencja są kluczowe dla skutecznego leczenia dysplazji stawu biodrowego, co może znacząco wpłynąć na dalszy rozwój dziecka.
Czytaj także: Indoor cycling. Co daje jazda na rowerze stacjonarnym?
Jak przewijać niemowlę, aby nie doprowadzić do zwichnięcia stawu biodrowego?
Podczas przewijania dziecka ważne jest unikanie podnoszenia miednicy poprzez ciągnięcie za stópki, ponieważ prowadzi to do nieprawidłowego prostowania stawów kończyn dolnych oraz nieodpowiedniego obciążenia stawów biodrowych i kręgosłupa.
Zamiast tego, aby podłożyć pieluszkę pod pupę dziecka, należy postępować w następujący sposób: przedramię rodzica należy umieścić pod obiema nóżkami dziecka, tak aby mogło na nim oprzeć nogi. Następnie tą samą ręką należy delikatnie chwycić jedno udo dziecka jak najbliżej pachwiny. Druga nóżka powinna pozostać spoczywać na przedramieniu. Następnie należy delikatnie zgiąć i przesunąć nóżki w kierunku brzuszka dziecka. Dzięki temu uchwycimy całą pupę i będzie można założyć nową pieluszkę.
Jak rozpoznać dysplazję?
W przypadku dysplazji stawu biodrowego diagnoza często stawiana jest podczas rutynowego badania lekarskiego. W przypadkach bardziej zaawansowanych, problem może być zauważony już na oddziale noworodkowym.
Jednak czasami objawy mogą być bardzo subtelne i mogą ujawnić się dopiero po dłuższej obserwacji dziecka, szczególnie w przypadku obustronnej dysplazji stawu biodrowego. Symetryczne objawy mogą utrudniać szybkie rozpoznanie. Dlatego rodzice powinni być czujni i obserwować swoje dziecko, zwracając uwagę na symptomy takie jak delikatne „przeskakiwanie” w biodrze lub częstsze poruszanie jedną nogą. W razie jakichkolwiek niepokojących objawów, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Do diagnostyki dysplazji stawu biodrowego stosuje się głównie USG stawów biodrowych oraz testy ortopedyczne, takie jak testy Barlowa i Ortolaniego, które pomagają w wykryciu objawów przesuwania i wysuwania bioder. W niektórych przypadkach może być również konieczne wykonanie zdjęć rentgenowskich stawów, szczególnie u starszych niemowląt. Na podstawie tych badań specjalista może postawić dokładną diagnozę oraz określić rodzaj i stopień zaawansowania dysplazji stawu biodrowego u dziecka.
Czym grozi dysplazja stawu biodrowego?
Wczesne rozpoznanie dysplazji stawu biodrowego u niemowlaka umożliwia skuteczne leczenie metodami nieoperacyjnymi. Im później jednak problem zostanie wykryty, tym trudniejsze jest leczenie i gorsze są rokowania.
Niedoleczona lub zbyt późno rozpoznana dysplazja może prowadzić do różnych powikłań. Dziecko może mieć trudności z chodzeniem, często występuje tzw. kaczy chód oraz problemy z odwodzeniem nogi. Dodatkowo staw dotknięty dysplazją jest niestabilny, co zwiększa ryzyko jego zwichnięcia oraz może prowadzić do bólów, które mogą nasilać się nawet po wielu latach.
Dysplazja stawu biodrowego: leczenie
Leczenie noworodka z dysplazją stawu biodrowego polega na utrwaleniu stawów w pozycji zgięcia do kąta 90 stopni oraz odwiedzenia pod kątem 70 stopni przez okres 3 miesięcy. Do tego celu używa się poduszki Frejki lub specjalnych ortez. Jeśli po trzech miesiącach nie nastąpi poprawa, konieczne jest leczenie szpitalne.
W szpitalu stosuje się wyciąg, aby scentrować staw i nastawić zwichnięcie. Następnie efekt utrwala się opatrunkiem gipsowym na 12 tygodni. Po tym okresie wprowadza się gips ćwiczebny na kolejne 10 tygodni.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść dostarcza się jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.