Osteoporoza to schorzenie, które powoduje zmianę struktury kości. Chociaż uważa się, że jest to choroba osób starszych, występuje również u młodzieży w okresie rozwoju, a nawet u dzieci. Dieta przy osteoporozie stanowi jeden z elementów leczenia. Co jeść, a czego unikać? Jak należy się odżywiać, by zapobiec postępowi choroby? Opowiada dietetyk mgr Dorota Hucał z poradni dietetycznej Dietetyk Dorota Lublin.
Statystycznie, osteoporoza najczęściej dotyka kobiet w okresie pomenopauzalnym. Tendencja do zapadania na osteoporozę w tym okresie życia nie jest przypadkowa. Po menopauzie dochodzi do znacznego obniżenia poziomu niektórych hormonów płciowych w organizmie kobiety. Spadek stężenia estrogenów to najczęstszy czynnik powodujący osłabienie kości – czytamy w Poradnik Ann.
Przy osteoporozie ogromną rolę odgrywa dieta i aktywność fizyczna
Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia: Ważnym elementem przy zapobieganiu i leczeniu osteoporozy jest odpowiednia dieta. Z czego powinna się składać?
mgr Dorota Hucał: Zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu osteoporozy bardzo ważne jest, aby dieta była bogata w składniki dostarczające odpowiednie ilości wapnia, w jak najlepiej przyswajalnej postaci. Nie można również zapominać o istotnym znaczeniu witamin, fosforu oraz magnezu. Dieta osoby z osteoporozą powinna również zawierać odpowiednie ilości białka. Trzeba dodatkowo pamiętać, że spożycie niektórych składników żywności, takich jak m.in. fosfor i białko zwierzęce znacznie ogranicza przyswajanie wapnia.
Niezwykle ważna dla zachowania prawidłowej budowy kości jest również aktywność fizyczna, szczególnie ta, która odbywa się na świeżym powietrzu.
Dieta przy osteoporozie: postaw na źródła wapnia!
Wapń jest najważniejszym minerałem dla budowania mocnych kości i zębów. Jest on niezbędny w diecie osób chorych na osteoporozę. Skąd pozyskiwać wapń?
Wapń jest głównym budulcem tkanki kostnej, a zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest dość wysokie. Najefektywniej wapń przyswajany jest przez organizm w okresie niemowlęcym i dziecięcym. To właśnie ten okres życia decyduje w dużej mierze o mineralizacji kości na późniejszych etapach. Nie oznacza to jednak, że w wieku podeszłym spożywanie wapnia nie wpływa na mineralizację kości. Również wtedy jest ono bardzo ważne i może pomóc w walce z osteoporozą.
Najlepszym źródłem wapnia są produkty nabiałowe o niskiej, czyli do 2%, zawartości tłuszczu oraz sery dojrzewające. Poza tym warto jeszcze wspomnieć o tym, że znaczne ilości wapnia możemy dostarczyć organizmowi ze spożyciem ryb, które jemy razem z ośćmi, np. szprotki, fortyfikowanych produktów sojowych, a także nasion roślin strączkowych oraz warzyw o niskiej zawartości szczawianów. Są to np. brokuły, jarmuż, brukselka, natka pietruszki, kapusta. Dobrym źródłem wapnia w diecie są również nasiona, orzechy i pestki, szczególnie sezam i migdały.
Istotną rolę w procesie mineralizacji kości pełnią witaminy i minerały
Wspomniała Pani o tym, że dieta w osteoporozie przewiduje produkty bogate w witaminę D. Jakie to są produkty? Czy należy dodatkowo suplementować witaminę D?
Bardzo trudno jest dostarczyć z dietą odpowiednią ilość witaminy D. Ponieważ w dużej mierze jest ona syntetyzowana przez naszą skórę w słoneczne dni. Żywieniowymi źródłami witaminy D są przede wszystkim tłuste ryby morskie oraz żółtko jaj. Jednak w przypadku osoby chorującej na osteoporozę warto oznaczyć w badaniu laboratoryjnym poziom witaminy D i wprowadzić ewentualną suplementację.
Jakie jeszcze witaminy i minerały są niezbędne przy osteoporozie?
Kolejnym ważnym budulcem kości jest fosfor. Jednak jego spożycie zazwyczaj jest wysokie i rzadko notuje się niedobory. Warto zaznaczyć, że duże spożycie fosforu z dietą zmniejsza przyswajanie wapnia. Dlatego należy ograniczać w diecie produkty o bardzo dużej zawartości fosforu, m.in. czerwone mięso i gazowane napoje.
Istotną rolę w procesie mineralizacji kości pełni również witamina K. Odpowiednio zwiększa ona przyswajanie wapnia i wspomaga proces mineralizacji tkanki kostnej. Dobrymi jej źródłami są zielone warzywa oraz wątroba wołowa.
Istotną rolę w procesie mineralizacji tkanki kostnej odgrywają również witamina C oraz magnez. Najlepszymi źródłami witaminy C są świeże owoce i warzywa, szczególnie owoce cytrusowe, kiwi, papryka. Magnez znajdziemy natomiast w kakao i czekoladzie gorzkiej, nasionach, orzechach. Jak również w pestkach, kaszy gryczanej, nasionach roślin strączkowych oraz płatkach owsianych i brązowym ryżu.
Kawa i herbata przy osteoporozie jest zakazana?
Na różnych forach możemy przeczytać, że osoby chore na osteoporozę powinni ograniczyć spożycie kawy. Czy to prawda?
Zarówno kawa, jak i czarna herbata zwiększają wydalanie wapnia z moczem, w związku z czym zmniejszają jego dostępność dla organizmu. Z tego powodu napoje te rzeczywiście nie są wskazane dla osób z osteoporozą.
Jakich produktów należy unikać?
Szczególnie niekorzystne w przypadku osób chorych na osteoporozę jest spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa i gazowanych napojów oraz napojów zawierających kofeinę i alkohol. Te produkty zmniejszają przyswajanie wapnia w organizmie.
Również duże spożycie soli prowadzi do zwiększonego wydalania wapnia z moczem. Jest to o tyle niebezpieczne, że sól znajduje się w bardzo wielu popularnych produktach spożywczych tj. wędliny, kiełbasy i inne przetwory mięsne oraz rybne, a także dojrzewające sery. Białko powinno być spożywane w optymalnej ilości dlatego, że zarówno jego nadmiar, jak i brak mogą doprowadzić do zwiększonego ryzyka rozwoju osteoporozy.
Autor: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia