Depresja jest obecnie bardzo często diagnozowana. Do niedawna naukowcy zajmowali się głównie depresją u ludzi dorosłych. Okazało się jednak, że problem ten coraz częściej jest diagnozowany u dzieci i młodzieży. Jak rozpoznać depresję i jak wygląda sytuacja z chorobą w Polsce?
Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie, a jednocześnie jedną z głównych przyczyn samobójstw.
Depresja u dzieci i młodzieży
- Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia depresja jest stanem, który charakteryzuje się długotrwale obniżonym nastrojem oraz szeregiem innych objawów psychicznych i somatycznych.
- Objawy depresyjne często towarzyszą innym zaburzeniom psychicznym, dlatego ich rozpoznanie wymaga niekiedy znacznego wysiłku.
- Przyczyny depresji są zróżnicowane. Może mieć podłoże biologiczne, behawioralne, interpersonalne, jak rónież poznawcze.
- – 40 proc. młodzieży w klasie maturalnej ma objawy depresji. Ogólnie jest to niemal połowa młodych Polaków – tłumaczy dr Beata Rajba z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu w Klubie Dyskusyjnym Ann.
- Liczne badania pokazują, że depresja może objawiać się jako ból fizyczny. Fizycznym objawem choroby może być m.in. chroniczne zmęczenie czy zmniejszona tolerancja na ból.
- Całą rozmowę znajdziesz w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia.
Czym jest depresja?
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia depresja jest stanem, który charakteryzuje się długotrwale obniżonym nastrojem oraz szeregiem innych objawów psychicznych i somatycznych. Należy ona do grupy chorób zaburzeń nastroju. Przebieg depresji może być przewlekły. Również może ona przyjmować postać nawracających epizodów o łagodnym, umiarkowanym lub ciężkim nasileniu.
Depresja u dzieci u młodzieży: przyczyny
W ostatnich latach zauważa się nasilony wzrost zachorowań na depresję wśród dzieci i młodzieży. Jest ona coraz bardziej powszechna. Jak wynika z danych Narodowego Funduszu Zdrowia opieką psychiatryczną objętych jest osiem tysięcy młodych Polaków. Na jej rozwój szczególnie wpłynęła pandemia Covid-19 oraz zdalne nauczanie. Epidemia sprawiła, że wśród młodych osób coraz częściej można zauważyć nasilone lęki o przyszłość, bezpieczeństwo własne, rodziców czy rodzeństwa.
– Depresja u dzieci w Polsce niestety pojawia się coraz częściej. Coraz więcej dzieci np. z ósmych klas trafia do psychoterapeutów. W tym do mnie. Jeśli mówimy o przedszkolakach – jest to nadalzjawisko rzadkie. Dotyczy mniej więcej 1 proc. dzieci – mówi dr Beata Rajba z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu w Klubie Dyskusyjnym Ann.
Przyczyny depresji są zróżnicowane. Może mieć ona podłoże biologiczne, behawioralne, interpersonalne, jak również poznawcze. Ważnym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi depresji jest jakość więzi między rodzicami a dzieckiem. Przyczyną depresji mogą być rownież geny. Badania pokazują, że występowanie depresji u rodziców powoduje trzykrotnie wyższe ryzyko wystąpienia depresji u ich dzieci.
Depresja u dzieci i młodzieży: jak rozpoznać chorobę?
Objawy depresyjne często towarzyszą innym zaburzeniom psychicznym, dlatego ich rozpoznanie wymaga niekiedy znacznego wysiłku. Ponadto depresja posiada szeroki wachlarz objawów. Do najczęściej występujących zaliczamy smutek, obniżenie nastroju i poczucia własnej wartości, a także zaburzenia rytmu okołodobowego. Jak również zaburzenia żywienia oraz bezsenność.
– 40 proc. młodzieży w klasie maturalnej ma objawy depresji. Ogólnie jest to niemal połowa młodych Polaków. Warto zwrócić uwagę, że depresja dzieci i młodzieży wygląda, jak bardzo nasilony bunt, labilność emocjonalna, apatia. Jakby ktoś wyciągnął mu wtyczkę. Do tego przejadanie się albo głodzenie się, czy lękowe dbanie o siebie. Np., że bez makijażu nie wyjdziesz z domu, albo że nasze dziecko np. przestaje się myć. Może mieć również objawy somatyczne w ciele lub zaburzenia poznawcze. Na podstawie naszych badań i obserwacji naukowych widzimy, że im dziecko starsze, tym więcej nasila się objawów stricte psychicznych. Z kolei u młodszych, depresję dzieci widać wyraźnie w reakcjach ciała – tłumaczy dr Beata Rajba.
Liczne badania pokazują, że depresja może objawiać się jako ból fizyczny. Fizycznym objawem choroby może być m.in. chroniczne zmęczenie, zmniejszona tolerancja na ból, a nawet problemy ze wzrokiem.
– To na przykład bóle brzucha, głowy. Trzeba być bardzo wrażliwym na to co dziecko nam komunikuje, bo ono bardzo często mówi o swoim problemie. Tylko nie zawsze niestety jest słuchane. Musimy obserwować, jak się zachowuje i nie dać się zwieść tej powszechności rzekomego buntu nastoletniego. Bo oczywiście ta labilność emocjonalna, czyli taki brak równowagi emocjonalnej, występują u wszystkich nastolatków, ale w depresji są one jakościowo inne. Nastolatkowi wtedy nie da się niczego wytłumaczyć. Często uderza w płacz, uderza w złość. I to jest charakterystyczne dla depresji – wyjaśnia psycholog.
Jak pomóc dzieciom i młodzieży w depresji?
Dziecięcej depresji można zapobiec. Musimy jednak być czujni i utrzymywać dobry kontakt z dzieckiem, rozmawiać z nim.
Smutek czy rozdrażnienie są naturalnymi emocjami, które mogą się pojawiać w trudnych dla nas sytuacjach. Kiedy zaś niekorzystne okoliczności ustępują, nastrój powinien wrócić do wyjściowego stanu. Jeśli zaś objawy depresyjne mają takie nasilenie, że utrudniają dziecku codzienne funkcjonowanie, należy zgłosić się po fachową pomoc. Najlepiej pójść do lekarza wyspecjalizowanego w psychiatrii dzieci i młodzieży, ewentualnie do psychologa. Warto zaznaczyć, że dziecko nie potrzebuje skierowania, żeby udać się do psychologa.
– Warto pamiętać, że to ma być całokształt objawów. Zły humor przez kilka dni czy jednorazowe trzaśnięcie drzwiami nie oznacza, że nasze dziecko ma depresję. Jednakże, jeśli mamy jakieś obawy, najlepiej jest jednak udać się do specjalisty – podkreśla dr Beata Rajba w Klubie Dyskusyjnym Ann.
Depresja w dzieci i młodzieży: leczenie nadal jest wyzwaniem
Leczenie zaburzeń o charakterze depresyjnym u dzieci i młodzieży, pomimo wypracowanych już od lat procedur, nadal jest wyzwaniem dla wielu specjalistów. Leczenie jest uzależnione od stanu pacjenta. Obejmuje ono psychoterapię lub psychoterapię i farmakoterapię. W pierwszej kolejności specjalista przeprowadza wywiad z pacjentem i jego rodziną, a także wykonuje testy i ustala wszystkie czynniki, jakie mogły mieć wpływ na rozwój zaburzenia.
– Leczenie depresji zależy od indywidualnego przypadku. Ogromne znaczenie jednak ma psychoterapia, ponieważ uczy nas odporności psychicznej, a także zauważać pierwsze objawy, wskazujące, że dzieje się coś złego. Po prostu uczy dzieci i młodzież żyć – mówi dr Rajba.
Autor: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia