Czerniak w ponad 90 procentach występuje na skórze. Ale to podstępny nowotwór i może pojawić się również w okolicy gałki ocznej, ust czy w drogach oddechowych. Szybko rośnie, jest bardzo agresywny i jest przyczyną prawie 75% zgonów związanych z nowotworami skóry. W rozwoju czerniaka szybko pojawiają się przerzuty, które w zaawansowanym stadium choroby są niezwykle trudne w leczeniu. Ważne jest, aby przy podejrzeniu czerniaka niezwłocznie skonsultować się ze specjalistą, co może znacząco zwiększyć szanse na wczesne wykrycie. Jakie są pierwsze objawy czerniaka? Czy każda zmiana na skórze to potencjalne zagrożenie pojawienia się czerniaka? Jak najszybciej wykryć ten nowotwór? Dowiedz się z Ann!
Rozumienie ryzyka zachorowania na czerniaka jest kluczowe, ponieważ czynniki takie jak predyspozycje genetyczne, historia rodziny, położenie geograficzne i wiek mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka. W Polsce obserwuje się wzrost zachorowalności i śmiertelności z powodu czerniaka, co podkreśla znaczenie regularnych badań skóry i wczesnego wykrywania w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju tego typu raka.
Czerniak to podstępny typ nowotworu
Wśród wielu rodzajów nowotworów skóry, czerniak jest jednym z najbardziej agresywnych. Rocznie rozpoznaje się ok. 4tys. nowych zachorowań. To bardzo podstępny nowotwór. Ponad 90 procent lokalizacji dotyczy właśnie skóry. Jednak czerniak może umiejscowić się również w miejscach, w których nie spodziewalibyśmy się, w tym na błonach śluzowych takich jak jamy ustnej, genitalia i odbyt, co podkreśla jego zdradliwość i różnorodność lokalizacji. Na przykład:
- na podeszwie stopy
- pod paznokciem
- w gałce ocznej
- w jamie ustnej
- w drogach oddechowych
- okolice narządów płciowych
- przewodzie pokarmowym.
Badania histopatologicznego są niezbędne do potwierdzenia diagnozy czerniaka, szczególnie w nietypowych lokalizacjach, takich jak błony śluzowe. Pozwala to na ocenę stopnia zaawansowania choroby i ustalenie odpowiedniego leczenia.
Jeżeli na przykład w okolicy ust przebarwia się skóra, warto sprawdzić czy jest to wynik progresji zmiany nowotworowej o charakterze czerniaka. Są przypadki tego nowotworu w których nie widać ogniska pierwotnego. Czerniak ujawnia się jako przerzut do węzła chłonnego. Największy wpływ na rokowanie ma stopień zaawansowania. Znaczenie ma grubość zmian mierzona w milimetrach i obecność owrzodzenia.
Czerniak skóry tworzy się jako nowa zmiana, ale nie tylko!
Okazuje się, że znamiona, zwłaszcza takie które się określa jako znamiona dysplastyczne, mogą stanowić punkt wyjścia czerniaka. Dzieje się tak od 25 do 40% przypadków. Natomiast należy również brać pod uwagę fakt, że zmiana o charakterze czarniaka może powstać również na skórze uprzednio niezmienionej. Jak podkreślają specjaliści, częściej powinno niepokoić takie znamię, którego wcześniej nie było, a zaczęło się pojawiać i szybko rosnąć.
Czerniak to nowotwór, który ma szereg odmian, w tym czerniak szerzący się powierzchownie, który jest najczęstszym typem, charakteryzującym się wolnym rozwojem i stanowiącym 60-70% wszystkich przypadków czerniaka. Zmiany, które pojawiają się na skórze określane są jak typ szerzącej się powierzchownie lub plamy złośliwej. Mogą to być także zmiany o charakterze guzkowym.
Czerniaki dzielimy również ze względu na to jak w jakiej lokalizację występują. Na przykład czerniaki akralne zlokalizowane są w okolicy kończyn najczęściej dolnych. Istnieje również odmiana o nazwie czerniak guzkowy. Tego typu nowotwór może występować w lokalizacjach poza skórnych. Na przykład w gałce ocznej.
Wygląd czerniaka może być różnorodny, obejmując zmiany w rozmiarze, kształcie, kolorze, co jest kluczowe dla wczesnego wykrycia i różnicowania go od innych zmian skórnych.
Czerniak występuje częściej u kobiet
Jednym z czynników wpływających na ryzyko wystąpienia czerniaka jest ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV), zarówno pochodzące z naturalnego nasłonecznienia, jak i z urządzeń solarnych. To właśnie kobiety chętniej korzystają z letnich promieni słońca, by dodać nieco opalenizny skórze, nie zdając sobie sprawy z bezpośredniego wpływu promieniowania UV na materiał genetyczny komórek skóry, co zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów skóry, w tym czerniaka. Gdy pogoda nie dopisuje, korzystają z urządzeń solarnych, które również emitują szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe, wpływając negatywnie na procesy naprawcze skóry i zwiększając ryzyko wystąpienia czerniaka. Ten nowotwór od kilku dziesięcioleci stale zwiększa częstość występowania na naszej skórze – alarmują specjaliści. I jak pokazują statystyki, niestety dotyka coraz młodsze osoby.
Oparzenia słoneczne w dzieciństwie to istotny czynnik ryzyka czerniaka
Według Danych Krajowego Rejestru Nowotworów co roku w Polsce wykrywa się około 3500 przypadków czerniaka. Dlatego tak ważna jest profilaktyka czerniaka. Jakie są inne czynniki ryzyka oprócz intensywnej ekspozycji na słońce.
To między innymi:
- czynniki genetyczne;
- wcześniejsza choroba nowotworowa;
- liczne pieprzyki i znamiona na ciele;
- jasna skóra, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, piegi.
Wygląda czerniak skóry na niesymetryczne zmiany o nieregularnych brzegach, różniące się kolorem od brązowego do czarnego, czasami z odcieniami czerwieni, białego lub niebieskiego, co odróżnia go od zwykłych pieprzyków i innych zmian skórnych. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na wszelkie zmiany skórne, które swędzą, krwawią lub ulegają owrzodzeniu, i skonsultować się z dermatologiem.
Specjaliści dermatologii zwracają uwagę na bardzo ważny i często pomijany element, który znacząco wpływa na ryzyko wystąpienia czerniaka. To poparzenia słoneczne na jakie byliśmy narażeni w dzieciństwie. Jeśli zdarzyły się poważne oparzenia słoneczne to ryzyko rozwoju czerniaka znacznie wzrasta.
Należy także pamiętać, że rozwojowi czerniaka sprzyja również sztuczne promieniowane słoneczne podczas korzystania z solarium.
Jak wygląda czerniak skóry: objawy do rozpoznania
Czerniak to nie tylko zmiana o ciemnym czy czarnym kolorze. Absolutnie nie. Jednym z ważnych sygnałów, że coś złego dzieje się w naszym organizmie to znamię barwnikowe które nagle zaczęło zmieniać kolor. Stało się na przykład bezbarwnym guzkiem. Rozpoznanie czerniaka jest kluczowe dla identyfikacji jego symptomów i różnicowania go od innych zmian skórnych. Podejrzenie czerniaka skóry powinno skłonić do niezwłocznej konsultacji medycznej, gdyż wczesna diagnoza jest decydująca dla skuteczności leczenia.
Większość kojarzy czerniaka, że to jest czarny guzek. Ale tak nie jest! Guzki o charakterze czerniaka mają różne barwy. Od blado różowego, żółtawego czy jasnobrązowego. Takie zmiany często nie zwracają naszej uwagi a to też może być czerniak.
Specjaliści podkreślają, iż wczesne wykrycie czerniaka daje około 90 procent szans na wyleczenie. Czerniak kilka charakterystycznych cech, dzięki którym samodzielnie możemy wstępnie go rozpoznać. Pomocny jest algorytm ABCDE.
Niepokojące cechy zmian na skórze to:
- A – są asymetryczne;
- B – mają nieregularny kształt;
- C – charakteryzują się innym kolorem, czerwonym, czarnym, niejednolitym;
- D – mają duży rozmiar, powyżej 5-6 mm;
- E – ewoluują, czyli ich wygląd ulega zmianie.
Skórę należy obserwować przez cały rok. Jeżeli zauważysz niepokojące objawy, należy niezwłocznie udać się do lekarza specjalisty. Jak najszybszej konsultacji wymagają zmiany na skórze, które swędzą, pękają lub krwawią.
Profilaktyka czerniaka: Ochrona przed nowotworem skóry
O skórę należy dbać zawsze, gdy przebywamy na świeżym powietrzu. Zwłaszcza, kiedy ją odkrywamy. Należy używać kremu z filtrem, najlepiej SPF 50. W przypadku, gdy skóra jest wystawiona na słońce przez większość dnia, wskazane jest stosowanie kremu z wysokim filtrem co kilka godzin. Ochrona przed promieniowaniem UV jest kluczowa nie tylko w profilaktyce czerniaka, ale również innych form rak skóry, podkreślając znaczenie wczesnego wykrywania i leczenia czerniaka, które może obejmować metody takie jak chirurgia, radioterapia czy immunoterapia.
Ważnym elementem profilaktyki przed czerniakiem jest ochrona głowy. Najlepiej wybrać nakrycie, które osłoni kark i uszy. Jak podkreślają specjaliści, ważne jest również, aby zadbać o wzrok. Warto podczas słonecznej pogody używać okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV.
Starajmy się unikać ekspozycji na słońce pomiędzy godziną 11 a 16. Aby uchronić się przed czerniakiem, należy bezwzględnie zrezygnować z wizyt w solarium. Bardzo ważna jest także regularna kontrola znamion na skórze. Zarówno samodzielnie oraz w gabinecie specjalisty dermatologa.
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść jest dostarczana jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Sprawdź więcej rozmów ze specjalistami w Ann: