Gruczoł tarczowy, to niezwykle ważny organ. Ma wpływ na pracę układu pokarmowego i rozrodczego, odpowiada za serce, przemianę materii, stan skóry, a nawet psychikę. Choroby tarczycy dotyczą co piątego Polaka w różnym wieku. O problemach z tarczycą opowiada dr n. med. Katarzyna Suchta – specjalista położnictwa i ginekologii Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Tarczyca ma wpływ na wiele różnych komórek
Agnieszka Kryszpin, Ann Asystent Zdrowia: Tarczyca jest jednym z najważniejszych gruczołów w ciele człowieka. Za co on odpowiada?
Dr n.med. Katarzyna Suchta, specjalista położnictwa i ginekologii: Gruczoł tarczowy odpowiada za produkcję hormonów. Gruczoł jest ważny z wielu powodów. Działanie hormonów produkowanych przez tarczycę jest dwukierunkowe. Hormony przez nią wydzielane mają wpływ na wiele różnych komórek. M.in. decydują one o wyglądzie włosów, skóry, mają wpływ na pracę układu pokarmowego, na serce, a także na układ nerwowy, kostno-stawowy oraz na gospodarkę fosforowo-wapniową. Ponadto wpływają na nasz metabolizm i mogą powodować stymulację termogenezy. Czyli sprawiają, że jest nam cieplej, że wytwarzamy energię, wpływają na nasilenie metabolizmu różnych substancji, między innymi lipidów, węglowodanów, aminokwasów.
Hormony tarczycy mogą działać pobudzająco, jak również hamująco. Natomiast to, co należy podkreślić, w kontekście chociażby starania się o ciążę i rozwoju płodu, jest bardzo duży wpływ prawidłowego wyrównania hormonów tarczycy na rozwój ośrodkowego układu nerwowego rozwijającego się dziecka.
Choroby tarczycy dotykają głównie kobiet
Zdarzają się pewne zaburzenia, np. niedoczynność tarczycy. Występują one częściej u kobiet czy mężczyzn?
Występują zdecydowanie częściej u kobiet. W zależności od tego, z jakim zaburzeniem funkcji tarczycy mamy do czynienia, kobiety są od 5 do 9 razy bardziej narażone na jego wystąpienie na przebiegu swojego życia.
Jakie choroby tarczycy występują? Co się może zadziać?
Chorób tarczycy jest bardzo dużo. W zasadzie możemy je podzielić w zależności od tego, czy charakteryzują się one nadmiarem produkcji hormonów tarczycy, czy ich niedoborem. A więc występuje bądź niedoczynność gruczołu tarczowego na różnych podłożach, bądź też jego nadczynność. Dodatkowo mogą występować choroby guzkowe czy też choroby zapalne tarczycy.
I oczywiście, tak jak w innych narządach, mogą pojawiać się również choroby nowotworowe, czyli rak tarczycy.
Czym to jest uwarunkowane, że dotykają częściej właśnie kobiet?
Jest to uwarunkowane głównie odmiennością układu endokrynnego, czyli wydzielającego hormony u kobiet i u mężczyzn. A także działaniem komórek gonadalnych kobiecych produkujących estrogeny. I te estrogeny mają duży wpływ na to, że kobiety są bardziej predysponowane do występowania szczególnie zapalnych chorób tarczycy.
Choroby tarczycy: wiek ma znaczenie?!
A czy wiek ma znaczenie?
Choroby tarczycy mogą się pojawić w każdym wieku. Jednak prawdą jest, że wraz z długością trwania życia zwiększa się ryzyko wystąpienia chorób tarczycy i to zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
Czy choroby tarczycy mogą zostać nam przekazane w genach?
Tak. Genetyka odgrywa tutaj szczególną rolę, jeżeli chodzi o choroby najczęściej występujące, czyli te na podłożu autoimmunologicznym. W przypadku niedoczynności jest to choroba Hashimoto, nadczynności zaś – choroba Gravesa-Basedowa.
Natomiast należy mieć na uwadze, że nie tylko te mutacje przekazane od rodziców i te predyspozycje genetyczne mają wpływ na występowanie chorób tarczycy. Ponieważ również zmiany genetyczne występujące w ciągu całego naszego życia, poczynając od życia płodowego, mogą wpływać na pojawianie się tych chorób.
Tarczyca – dlaczego nie można jej lekceważyć?
Agnieszka Kryszpin, ANN-zdrowie.pl: Wymieniłyśmy już trzy podstawowe czynniki ryzyka wystąpienia chorób tarczycy. Co jeszcze jest istotne?
dr n. med. Katarzyna Suchta, WUM:Po chorobach tarczycy kluczowe znaczenie odgrywa właściwa podaż jodu. Mówię właściwa dlatego, że zarówno niedostateczna, czyli niedoborowe podaż jodu w diecie i suplementach, ale także nadmiar jodu – może wpływać pobudzająco na wystąpienie chorób. I to są dwa główne czynniki, które predysponują do powstawania chorób tarczycy.
Czy leki stosowane przy leczeniu innych schorzeń mogą wywoływać choroby tarczycy?
Tak. Jest kilka takich leków. Może nie bardzo dużo, ale całkiem sporo, które oddziałują na funkcję tarczycy, a które są stosowane w różnych gałęziach medycyny. Na przykład w kardiologii takim lekiem jest Amiodaron. Jest to lek stosowany w zaburzeniach rytmu serca. Jeżeli chodzi o psychiatrię są to na przykład sole litu stosowane u osób z zaburzeniami efektywnymi dwubiegunowymi. Są to także leki, które są stosowane w stwardnieniu rozsianym, na przykład Interferon.
Warto też pamiętać, że u kobiet, które mają trudności z zajściem w ciążę i u których będziemy używać leki celem stymulacji owulacji – szczególnie przygotowując kobiety do procedur technik rozrodu wspomaganego – także niektóre z tych leków mogą mieć wpływ na funkcję tarczycy i na jej pracę.
„Objawy często pozostają niezauważone”
Jakie objawy świadczą o zaburzeniu pracy tarczycy?
Jeżeli chodzi o objawy związane z zaburzeniami funkcji tarczycy, to te objawy bardzo często przez długi okres czasu pozostają niezauważone, żeby nie powiedzieć bagatelizowane przez pacjentów.
Dlaczego? Głównie dlatego, że są to objawy bardzo niespecyficzne. Należy także powiedzieć, że takie objawy związane z zarówno nadczynnością, jak i niedoczynnością tarczycy będziemy obserwować tylko wówczas, jeżeli mamy do czynienia z tak zwanym jawnym zaburzeniem pracy tarczycy.
Jeśli chodzi o chorobę niedoczynności tarczycy, to objawami, które powinny nas zaniepokoić są zwiększona senność, zaburzenia koncentracji i pamięci, czy też skurcze mięśni. Z kolei przy nadczynności tarczycy u osoby chorej mogą pojawiać się takie objawy jak zwiększony niepokój, wahania nastroju. Jak również drżenia rąk, osłabienie siły mięśniowej czy zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego.
Wszystkie objawy, o których Pani Doktor wspominała, są dość nieoczywiste. Nie bardzo wskazują na jakieś zaburzenia funkcji tarczycy. Jakie badanie wykonać, żeby sprawdzić co tak naprawdę nam dolega?
Badania laboratoryjne tarczycy to ważny element diagnostyki choroby tarczycy. Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne zaleca wykonanie badania TSH. Jest ono przeprowadzane na podstawie próbki krwi pacjenta. Oznaczenie stężenia TSH jest najczulszym badaniem wykrywającymi zaburzenia czynności tarczycy oraz umożliwiającym monitorowanie, jak również ocenę skuteczności leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy.
Choroby tarczycy: jak je leczyć?
Powiedzieliśmy juz o przyczynach i objawach chorób tarczycy. A jak je można leczyć?
Jeżeli chodzi o leczenie, to powiedziałabym, że metody leczenia są różne i uzależnione od tego, z jakim schorzeniem tarczycy mamy do czynienia. W przypadku niedoczynności, preparaty wykorzystywane w leczeniu niedoczynności tarczycy odpowiadają za dostarczanie do organizmu człowieka tyroksyny, co zapewnia równowagę hormonalną w organizmie. U pacjentów, u których stwierdzono niedobór jodu, stosuje się suplementację jodu.
Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku nadczynności. W leczeniu tego schorzenia stosuje się leki przeciwtarczycowe. Stosuje się także leczenie radykalne, czyli metody chirurgiczne.
Należy zaznaczyć, że rodzaj leczenia farmakologicznego nadczynności tarczycy, dawkę preparatu oraz czas stosowania ustala i zmienia każdorazowo lekarz.
Choroby tarczycy są wiernym towarzyszem drogi życiowej
Jeśli zostały u nas zdiagnozowane zaburzenia pracy gruczołu tarczowego, czy jesteśmy już do końca życia skazani na leki?
Choroby tarczycy są takim dość wiernym towarzyszem drogi życiowej, jak już się raz w niej pojawią. W większości przypadków oczywiście możemy osiągnąć poziom dobrego i długotrwałego wyrównania metabolicznego hormonów tarczycy. Ale należy mieć na uwadze, że to leczenie jest długoterminowe, długotrwałe i często towarzyszy choremu do końca życia.
Opracowała: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia, na podst. Klubu Dyskusyjnego Ann: Tarczyca. Dlaczego nie można jej lekceważyć?