Kołatanie serca, ból w klatce piersiowej, duszności, a nawet omdlenia – takie mogą być objawy arytmii serca. Czy w przebiegu takiego schorzenia można uprawiać aktywność fizyczną? Okazuje się, że tak. Treningi nie mogą być jednak zbyt intensywne, a ich rodzaj powinien być uzależniony od typu choroby. Co ćwiczyć, jeśli doskwiera nam arytmia serca? Jakich treningów należy bezwzględnie unikać? Między innymi o tym rozmawiamy z lek. Łukaszem Zabłockim, specjalistą kardiologiem z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie.
Czym jest arytmia serca i jakie objawy towarzyszą chorobie?
Arytmia serca jest szerokim pojęciem medycznym obejmującym każdy rodzaj zaburzeń częstotliwości pracy serca. Pojęcie arytmii dotyczy rytmów zbyt szybkich, zbyt wolnych, miarowych i niemiarowych. Tak szerokie spektrum chorób serca może wywoływać zróżnicowane objawy. Łagodne pobudzenia dodatkowe są często bezobjawowe i zwykle wykrywane przypadkowo. Szybkie rytmy powodują uczucia kołatania serca, którym może towarzyszyć ból w klatce piersiowej i duszność, aż do omdlenia. Nieustępujący częstoskurcz prowadzi do wtórnej niewydolności serca. Zbyt wolne rytmy będą się z reguły objawiały spadkiem tolerancji wysiłku, zawrotami głowy, utratami przytomności. W skrajnych przypadkach arytmia może spowodować nagłe zatrzymanie krążenia – stan bezpośredniego zagrożenia życia.
Czytaj też: Choroby serca: przyczyny, objawy i profilaktyka. Czy można ich uniknąć?
Zaburzenia rytmu serca są nierzadko manifestacją wrodzonej bądź nabytej choroby serca lub naczyń wieńcowych. Mogą być również związane z zaburzeniami hormonalnymi, najczęściej z nadczynnością bądź niedoczynnością tarczycy. W związku z tym bardzo ważne jest nie tylko rozpoznanie samej arytmii, ale również dokładna diagnostyka jej przyczyn i skutków dla naszego organizmu.
Arytmia serca a aktywność fizyczna – indywidualny dobór ćwiczeń
Czy zmagając się z arytmią można uprawiać aktywność fizyczną? Czy jest to zależne od rodzaju choroby?
Zalecenia dotyczące uprawiania sportu u osób z arytmią są bardzo złożone. Zależą w głównej mierze od ciężkości rozpoznanych zaburzeń rytmu bądź obecności potencjalnie arytmogennej choroby serca. Uważa się, że ćwiczenia fizyczne u chorych z zaburzeniami rytmu obniżają próg dla arytmii. Zwiększają też ryzyko jej wystąpienia, szczególnie na podłożu istniejącej już patologii. Intensywny wysiłek fizyczny np. u wyczynowych sportowców prowadzi do zmian adaptacyjnych w mięśniu sercowym. Mogą one przyczyniać się do rozwoju arytmii. Z zasady każdy przypadek należy więc rozpatrywać indywidualnie oceniając, czy uprawianie sportu zwiększy ryzyko wystąpienia zagrażających życiu arytmii, czy możemy kontrolować objawy wynikające z arytmii zarówno podczas aktywności fizycznej, jak również podczas odpoczynku, oraz jaki jest wpływ uprawiania sportu na naturalną progresję choroby.
Arytmia serca a aktywność fizyczna – umiarkowany wysiłek
Jaka aktywność fizyczna jest zalecana w arytmii?
Z racji różnorodności chorobowej w tej grupie pacjentów, łatwiej jest dawać indywidualne zalecenia niż ogólne dla wszystkich chorych z zaburzeniami rytmu. Najzdrowszą formą aktywności fizycznej jest umiarkowany wysiłek aerobowy. Zalecany jest on przez 5 dni w tygodniu ok 30 minut dziennie. Do aktywności aerobowych należą sporty mieszane jak np. piłka nożna, koszykówka, siatkówka, tenis, oraz sporty wytrzymałościowe czyli bieganie średnio i długodystansowe, szybki marsz. Musimy jednak rozróżnić wysiłek o umiarkowanej intensywności, czyli taki podczas którego nasze tętno mieści się w granicach 55-74 procent naszej maksymalnej czynności serca (na codzienne potrzeby możemy ją wyliczyć ze wzoru HR max. = 220 – wiek max. HR) od wysiłku o dużej i bardzo dużej intensywności, który dotyczy najczęściej wyczynowych sportowców. Taki bardzo intensywny wysiłek ze względu na nadmierne obciążenie metabolizmu komórek serca może prowokować arytmie. W odległej perspektywie może natomiast prowadzić do przebudowy mięśnia sercowego.
Podsumowując, regularny umiarkowany aerobowy wysiłek fizyczny można śmiało zalecić pacjentom z rozpoznanymi łagodnymi arytmiami. Ogólna korzyść jaką nam daje aktywność fizyczna to
- poprawa profilu lipidowego,
- utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- stabilizacja ciśnienia tętniczego,
- a także wpływa korzystnie na zdrowie psychiczne.
Są również dane, które wskazują, że regularna umiarkowana aktywność fizyczna zmniejsza częstość występowania napadów migotania przedsionków, które jest jedną z najczęstszych arytmii występujących u dorosłych. W przypadku natomiast złośliwych arytmii komorowych, zespołów preekscytacji, czy u pacjentów ze strukturalną chorobą serca i naczyń wieńcowych zalecenia i przeciwwskazania do konkretnego rodzaju aktywności fizycznej ustala się indywidualnie.
Istotna jest indywidualna diagnostyka
Jakiego rodzaju treningów bezwzględnie należy unikać?
Nie ma jednoznacznych wytycznych dotyczących bezwzględnych przeciwwskazań do uprawiania sportu. Przy podejmowaniu takiej decyzji przez osoby z zaburzeniami rytmu serca należy ustalić typ arytmii, obecność strukturalnej, elektrofizjologicznej czy genetycznej patologii. Należy też szacować ryzyko wystąpienia nagłego zgonu sercowego związanego z wysiłkiem i wtedy ustalić rodzaj bezpiecznej dyscypliny sportowej. Bardzo ważne jest też oszacowanie nasilenia objawów, ponieważ nawet łagodna arytmia, która w teorii nie zagraża naszemu zdrowiu, jeżeli jest mocno objawowa i wystąpi np. podczas pływania w głębokim basenie, lub szybkiej jazdy na nartach może nagle stać się dla nas groźna ze względu na okoliczności, w których się pojawiła.
Aby zakończyć pozytywnym akcentem, należy zaznaczyć, że skrajnie groźne arytmie u pacjentów ze zdrowym sercem należą do rzadkości, a współczesna medycyna ma możliwości zabezpieczenia również takich osób. Napady arytmii oraz towarzyszące im objawy mogą być skutecznie kontrolowane lekami. A znaczną część zaburzeń rytmu serca można całkowicie wyleczyć zabiegiem ablacji mięśnia sercowego. Dlatego tak ważna jest odpowiednia diagnostyka indywidualnego przypadku u kardiologa lub specjalisty medycyny sportowej, zwłaszcza u pacjenta podejmującego się wyczynowego uprawiania sportu.
Autorka: Aleksandra Mazur, Ann Asystent Zdrowia
* Serwis / aplikacja Ann dokłada wszelkich starań, aby treści składające się na zawartość serwisu były ścisłe i poprawne. Prezentowana treść dostarcza się jedynie w celach informacyjnych lub edukacyjnych. W żadnym zakresie nie zastępuje i nie może być utożsamiana z konsultacją czy poradą lekarską.
Więcej ciekawych materiałów w Ann: