Depresja w Polsce dotyka półtora miliona osób. Naukowcy od lat prowadzą wielu badań, a jednak działanie mózgu w depresji nadal nie jest dobrze rozumiane. Aby ocenić wiarygodność najpopularniejszego elektrofizjologicznego wskaźnika depresji, naukowcy z Uniwersytetu SWPS przeanalizowali związek pomiędzy występowaniem depresji, a zmienionym funkcjonowaniem kory czołowej mózgu.
Nowe badania nad zaburzeniami depresyjnymi
Zespół naukowców przeprowadził 270 analiz w ramach 5 niezależnych badań. Wynika z nich, że uznanie asymetrii czołowej kory mózgowej za oznakę zaburzeń depresyjnych nie jest wystarczająco uzasadnione. Okazuje się również, że asymetria czołowa kory mózgowej nie powinna być traktowana jako wiarygodny wskaźnik w badaniach nad naturą depresji. Analizy te przeprowadzono w odpowiedzi na popularne w literaturze naukowej od ponad 40 lat założenie. Zgodnie z nim, takie zaburzenia przejawiają się w zmienionej symetrii fal mózgowych w korze czołowej. Naukowcy mierzyli zaburzoną symetrię za pomocą wskaźnika asymetrii czołowej alfa. Oblicza się go przez porównanie sygnału EEG zarejestrowanego z elektrod umieszczonych nad lewym i prawym obszarem czołowym.
Wiele wcześniejszych badań wykazało, że pacjenci z depresją mają podwyższoną asymetrię czołową alfa. A jednak naukowcy z Uniwersytetu SWPS zwracają uwagę, że metodologia stosowana w wielu z tych badań nie jest zgodna z aktualnymi zaleceniami. Wykorzystując bardziej zaawansowane metody analizy, wykazali, że uznanie asymetrii czołowej alfa za istotny biomarker depresji wydaje się zbyt pochopne.
Jednym z popularniejszych podejść do zaburzeń depresyjnych jest opisywanie ich w kontekście zmienionej asymetrii kory czołowej mózgu. Do tego w badaniach stosowały wskaźnik asymetrii czołowej. Polega on na obliczeniu różnicy mocy fal alfa w sygnale EEG pochodzącym z elektrod znajdujących się po lewej i prawej stronie obszarów czołowych. Wskaźnik ten nie doczekał się zastosowań klinicznych, a w najnowszej literaturze pojawia się coraz więcej głosów sugerujących, że związek między asymetrią czołową a depresją nie jest tak silny, jak niegdyś przypuszczano – tłumaczy dr Aleksandra Kołodziej.
Depresja: perspektywy na przyszłość
Celem badaczy z Uniwersytetu SWPS była walidacja asymetrii czołowej alfa jako wskaźnika zaburzeń depresyjnych. Postawili na podejście wielościeżkowe, które polega na przeprowadzeniu dużej liczby różnych analiz i sprawdzeniu, ile z nich potwierdza badane zjawisko. Wykorzystali pięć niezależnych zbiorów danych EEG liczących łącznie 388 uczestników i przeprowadzili 270 analiz. Niemal wszystkie analizy przeprowadzone przez naukowców wykazały, że nie ma istotnego związku pomiędzy asymetrią czołową alfa a depresją.
Badacze zwracają uwagę na pewien istotny szczegół, który może stanowić ciekawą perspektywę na przyszłość. Okazuje się, że związek między asymetrią alfa a depresją może być silniejszy. Można to zauważyć, gdy szacuje się neuronalne źródło sygnału EEG, zamiast polegać wyłącznie na danych z poziomu elektrod. Sugeruje to, że przyszłe badania powinny wykorzystywać bardziej zaawansowane techniki. M.in. które próbują wnioskować o rzeczywistym sygnale mózgowym, który jest odpowiedzialny za aktywność zarejestrowaną na elektrodach EEG. Także autorzy proponują inne wskazówki, które mogłyby poprawić jakość i wiarygodność analizy danych w badaniach EEG nad depresją.
Kryzys replikacyjny
Badacze przyznają, że ich wyniki wpisują się w bardziej ogólny problem kryzysu replikacyjnego w dziedzinie psychologii i neuronauki. Kryzys replikacyjny był elementem dyskusji naukowych w ciągu ostatnich kilku lat. Jego źródłem jest obserwacja, że wyniki uzyskane przez jedną grupę naukowców często nie mogą być odtworzone przez inne zespoły w niezależnym eksperymencie. Szacuje się, że co najmniej 50% opublikowanych efektów różnych badań nie daje się powtórzyć.
Badanie „No relationship between frontal alpha asymmetry and depressive disorders in a multiverse analysis of five studies” przygotował zespół psychologów: dr Aleksandrę Kołodziej, dra Mikołaja Magnuskiego, Anastasię Ruban z Uniwersytetu SWPS. A także prof. Anetę Brzezicką, współpracującą również z Cedars-Sinai Medical Center Department of Neurosurgery w Stanach Zjednoczonych.
Czytaj więcej w Ann:
- Depresja poporodowa? Karmienie piersią może jej zapobiec!
- Depresja to choroba dziedziczna, ale można jej zapobiec. Sprawdź jak
- Stres przyczyną chorób. Nie zgadniesz, jak wielu
- Stres nie zawsze musi nas paraliżować. „Terapia szokowa czasami jest kluczowa”
Autor: dr hab. Aneta Brzezicka, dr Aleksandra Kołodziej, Uniwersytet SWPS