Zakażenie HIV jest najczęstszą przyczyną nabytego niedoboru odporności na świecie. Od szczytu epidemii HIV i AIDS minęło już ponad ćwierć wieku. Przez ten czas codzienność osób zakażonych znacznie się zmieniła. O tym na ile skuteczne jest leczenie HIV i AISD, a także jak z nimi żyć opowiada dr n. med. Bartosz Szetela, specjalista w dziedzinie chorób zakaźnych z Klinki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
AIDS i HIV: jedna tabletka dziennie gwarantuje zwykłe życie
- Według raportów UNAIDS i WHO na świecie notuje się ciągły spadek liczby nowych zakażeń wirusem HIV. W porównaniu z rokiem 2001 liczba nowych zakażeń wśród dorosłych spadła o 38%, a wśród dzieci o 58%.
- Nieleczone zakażenie HIV w ciągu średnio 5-8 lat prowadzi do rozwoju AIDS, czyli zespołu nabytego upośledzenia odporności.
- Objawy przede wszystkim zależą od tego, jaka infekcja „wykorzysta” spadek odporności, czyli jaka choroba się rozwije.
- Jeśli ktoś miał sytuację, która mogła skutkować zakażeniem wirusem HIV, powinien niezwłocznie zwrócić się do szpitala zakaźnego.
- Pózne rozpoznanie HIV to dość znaczący problem. I nie tylko w Polsce, ale też w Europie i na całym świecie.
- Potwierdzenie infekcji wirusem HIV jest kluczowe, ponieważ pozwala na zastosowanie odpowiednich leków antyretrowirusowych.
- Życie z wirusem HIV, poza reżimem dotyczącym przyjmowania leków, nie musi różnić się od życia zdrowej osoby.
- Przez pierwsze trzy miesiące pandemii COVID-19 punkty konsultacyjno-diagnostyczne pozostawały nieczynne, co znacząco obniżyło wykrywalność.
- Czytaj cały artykuł w bezpłatnej aplikacji Ann Asystent Zdrowia.
Czym jest HIV? HIV a AIDS
Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia: Czym jest HIV i AIDS? Jakie są objawy zakażenia?
Dr n.med. Bartosz Szetela, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu: HIV to ludzki wirus niedoboru odporności. Wirusa wyizolowano po raz pierwszy w 1981 r. w Stanach Zjednoczonych. Chociaż na pewno istniał on wcześniej. Wirus wywołuje zakażenie układu odpornościowego, pewnych specyficznych komórek krwi istotnych dla odporności organizmu. Nieleczone zakażenie HIV w ciągu średnio 5-8 lat prowadzi do rozwoju AIDS, czyli zespołu nabytego upośledzenia odporności. Choroba ta sprawia, że organizm przestaje bronić się przed jakimikolwiek patogenami. A więc nawet pozornie niegroźna bakteria czy wirus staje się zagrożeniem dla zdrowia i życia.
Początkowo przebieg zakażenia jest bezobjawowy, co znacząco utrudnia wczesne rozpoznanie choroby. Nie istnieją też żadne charakterystyczne objawy. Pierwsze symptomy zakażenia HIV, czyli faza ostrej choroby retrowirusowej, występują u większości zakażonych w ciągu 2-4 tygodni od zakażenia i trwa przez około 3 tygodnie. Do najczęstszych objawów ostrej choroby retrowirusowej zaliczamy bóle mięśni i stawów, gorączkę, zapalenie gardła, a także nudności.
Objawy przede wszystkim zależą od tego, jaka infekcja „wykorzysta” spadek odporności, czyli jak choroba się rozwinie.
HIV i AIDS: test na HIV jest wykonywany za darmo
Jak należy postępować w przypadku możliwego zakażenia?
Jeśli ktoś miał sytuację, która mogła skutkować zakażeniem wirusem HIV, np. seks bez prezerwatywy z kimś nieznanym lub kontakt z krwią osoby potencjalnie zakażonej, powinien niezwłocznie zwrócić się do szpitala zakaźnego.
Najlepszym sposobem na rozpoznanie zakażenia jest zrobienie testu na HIV z krwi. Mało kto wie, że można go wykonać nieodpłatnie ze skierowaniem lekarskim, a także całkowicie anonimowo w jednym z Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych, które są finansowane przez Ministerstwo Zdrowia oraz Krajowe Centrum do spraw AIDS.
A jak znaczącym problemem klinicznym są późne rozpoznanie HIV?
Jak najbardziej jest to problem dość znaczący. I nie tylko w Polsce, ale też w Europie i na całym świecie. W tej chwili jest troszkę lepiej, ale to nie znaczy, że teraz mamy dobrą sytuację. Jeszcze kilka lat temu ponad 55% rozpoznań HIV było na stadium zaawansowanym. Ostatnie zaś dane z Klinki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu pokazują, że ok. 42-48 proc. kobiet zakażonych drogą kontaktów heteroseksualnych to pacjentki z diagnozą stawianą już na etapie pełnoobjawowego AIDS.
Problem późnych rozpoznań dotyka głównie osób heteroseksualnych z przedziału wiekowego 40 lub 50 plus, które nie uznają swoich zachowań, jako potencjalnie ryzykownych i rzadko się badają. W przypadku osób uzależnionych od narkotyków późne rozpoznania wirusa jest uzależnione od barier w dostępie do leczenia, a także barier w nich samych.
Leczenie AIDS i HIV
Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia: U chorych, u których wcześnie wykryto chorobę oraz wdrożono terapię antyretrowirusową, długość życia jest zbliżona do populacji ogólnej. Jak wygląda obecnie leczenie HIV i AIDS? Czy w 2022 roku śmiertelność jest nadal wysoka?
Dr n.med. Bartosz Szetela: Potwierdzenie infekcji wirusem HIV jest kluczowe, ponieważ pozwala na zastosowanie odpowiednich leków antyretrowirusowych. Należy podkreślić, że nie wyeliminują one całkowicie wirusa HIV z organizmu, ale zahamują jego namnażanie. Tym samym znacznie wydłużą życie osobom zakażonym i zapewnią im dobry stan zdrowia przez wiele lat. Jest to korzyść dla pacjenta, bo może on prowadzić normalne życie. Ale co najważniejsze, nie stanowi on zagrożenia dla innych. Jeżeli osoba zakażona codziennie przyjmuje leki i u niej przez co najmniej 6 miesięcy utrzymuje się niewykrywalne miano wirusa HIV, to znaczy, że nie może ona przenieść wirusa. Niewykrywalność miana wirusa redukuje ryzyko przekazania wirusa HIV drogą płciową do zera. A więc takie osoby mogą współżyć bez prezerwatywy, jeśli ich partner lub partnerka na to się zgodzą.
Leczenie AIDS, podobnie jak terapia zakażenia wirusem HIV, polega na podawaniu leków antyretrowirusowych. Leki są w tej chwili w Polsce nieodpłatne dla pacjenta. Najczęściej jest to jedna tabletka dziennie.
Życie z HIV i AIDS nie różni się od życia zdrowych ludzi
Jak wygląda życie z HIV? Nie jest już tak problematyczne?
Życie z wirusem HIV, poza reżimem dotyczącym przyjmowania leków, nie musi różnić się od życia zdrowej osoby. Jednakże pacjent musi bardziej dbać o swoje zdrowie. M.in. chodzi o odpowiednią dietę oraz aktywność fizyczną.
HIV i AIDS są ze sobą nierozerwalnie związane. Czy życie z AIDS czym się różni od życia osób z HIV?
Bez zastosowania leczenia długość życia z AIDS wynosi około trzech lat. AIDS to stadium, kiedy układ odpornościowy jest już uszkodzony. A więc różne bakterie, grzyby, pasożyty mogą wywoływać poważne choroby, które normalnie u osoby z prawidłowym układem odpornościowym, są leczone bardzo szybko. Po raz kolejny jednak podkreślam, że w przypadku wdrożenia odpowiedniej terapii, zmiany wywołane chorobą można zastopować. Pacjenci, u których nabyte upośledzenie odporności zostało zdiagnozowane, powinni prowadzić zdrowy tryb życia. Muszą całkowicie zrezygnować z używek mających realny wpływ na obniżenie odporności, w tym palenia papierosów.
Czy pandemia wpłynęła na profilaktykę HIV?
Przez pierwsze trzy miesiące pandemii COVID-19 punkty konsultacyjno-diagnostyczne pozostawały nieczynne, co znacząco obniżyło wykrywalność. Przez pandemię ucierpiała także profilaktyka przed- i poekspozycyjna, co spowodowało, że np. osoby, które podjęły ryzykowne zachowanie seksualne, nie wiedziały, do kogo zgłosić się po poradę dotyczącą HIV.
Autor: Svitlana Slyvchenko, Ann Asystent Zdrowia